Construction Worker Yojana
महाराष्ट्रातील बांधकाम कामगारांच्या मुलांसाठी शैक्षणिक शिष्यवृत्ती: एक आशेचा किरण
Construction Worker Yojana : महाराष्ट्र राज्याच्या आर्थिक आणि भौतिक विकासात मोलाचा वाटा उचलणाऱ्या बांधकाम कामगारांच्या कुटुंबांसाठी एक अतिशय दिलासादायक योजना राज्य सरकारकडून साकारली गेली आहे. या योजनेच्या माध्यमातून त्यांच्या पाल्यांना उच्च शिक्षणासाठी दरवर्षी ₹२५,००० पर्यंतची शिष्यवृत्ती मिळणार आहे. ही योजना केवळ आर्थिक मदतीपुरती मर्यादित नसून, ती कामगार कुटुंबातील विद्यार्थ्यांच्या भविष्याची शैक्षणिक घडी मजबूत करण्याचा एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरते आहे.
योजनेचा उद्देश: शिक्षणाचा मूलभूत अधिकार सर्वांसाठी
ही योजना इमारत आणि इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ (MBOCWWB) मार्फत राबवली जाते. यामागचा मुख्य हेतू म्हणजे आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल असलेल्या बांधकाम मजुरांच्या पाल्यांना उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक मदत देणे, जेणेकरून शिक्षणात कोणतीही अडथळा निर्माण होऊ नये.
या योजनेत कला, वाणिज्य, विज्ञान, संगणक शास्त्र, शिक्षणशास्त्र आणि विविध व्यावसायिक अभ्यासक्रमांचा समावेश करण्यात आला आहे. जून २०२५ मध्ये महाविद्यालयात प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी ही सुवर्णसंधी आहे.
शिष्यवृत्तीचे स्वरूप
पदवी अभ्यासक्रमासाठी
- रक्कम: दरवर्षी ₹२०,०००
- कालावधी: ३ वर्षे (एकूण ₹६०,०००)
- कोणत्या अभ्यासक्रमांसाठी?: बी.ए., बी.कॉम., बी.एस्सी., बीसीए, बी.एड. इत्यादी
पदव्युत्तर अभ्यासक्रमासाठी
- रक्कम: दरवर्षी ₹२५,०००
- कालावधी: २ वर्षे (एकूण ₹५०,०००)
- कोणत्या अभ्यासक्रमांसाठी?: एम.ए., एम.कॉम., एम.एस्सी., एम.एड., व्यावसायिक डिप्लोमा इत्यादी
पात्रतेच्या अटी
कामगारासाठी
- महाराष्ट्र राज्यातील बांधकाम कामगार कल्याण मंडळात नोंदणी अनिवार्य
- वैध आणि चालू असलेले लेबर स्मार्ट कार्ड आवश्यक
विद्यार्थ्यांसाठी
- १२वी उत्तीर्ण असणे अनिवार्य
- जून २०२५ मध्ये नव्या पदवी/पदव्युत्तर अभ्यासक्रमात प्रवेश घेतलेला असावा
कुटुंब मर्यादा
- प्रत्येक लेबर कार्डवरून फक्त दोन मुलांनाच शिष्यवृत्ती मिळू शकते
- जर पती-पत्नी दोघेही कामगार असतील, तर स्वतःच्या स्वतंत्र कार्डवरून दोघेही अर्ज करू शकतात
- कामगाराच्या पत्नीला सुद्धा शिष्यवृत्तीचा लाभ घेता येतो
आवश्यक कागदपत्रे
विद्यार्थ्याचे कागदपत्र
- बारावीचा गुणपत्रक
- सध्याच्या अभ्यासक्रमाच्या प्रवेश पावती किंवा फीस भरल्याचा पुरावा
- बोनाफाईड प्रमाणपत्र (फोटोसह, कॉलेजच्या शिक्क्यासह)
- आधार कार्ड
कामगाराचे कागदपत्र
- वैध स्मार्ट लेबर कार्ड
- नूतनीकरणाची ₹१ ची पावती
- सर्व कुटुंब सदस्यांची नावे असलेले रेशन कार्ड
अर्ज प्रक्रिया
१. ऑनलाइन अर्ज
- mahaboc.in या अधिकृत संकेतस्थळावर जावे
- ‘शैक्षणिक योजना’ विभाग निवडावा
- पदवीसाठी E04 योजना आणि पदव्युत्तर अभ्यासक्रमासाठी संबंधित योजना निवडावी
२. प्रोफाइल अपडेट
- अर्ज करण्यापूर्वी कामगार प्रोफाइलमध्ये विद्यार्थ्याची माहिती अद्ययावत असणे आवश्यक
- नोंद नसल्यास ती माहिती भरून प्रोफाइल अपडेट करणे आवश्यक
३. कागदपत्र पडताळणी
- अर्ज केल्यानंतर तालुक्यातील सेतु सुविधा केंद्रात जाऊन कागदपत्र पडताळणी करावी लागते
- स्लॉट बुकिंग अनिवार्य आहे
- पडताळणीच्या दिवशी कामगाराने स्वत: उपस्थित राहणे आवश्यक, मात्र विद्यार्थ्याची उपस्थिती गरजेची नाही
- अंगठा (बायोमेट्रिक) तपासणी केली जाते
शिष्यवृत्ती मंजुरी व निधी वितरण
- कागदपत्रे प्रमाणित झाल्यानंतर १ ते ३ महिन्यांत शिष्यवृत्तीची रक्कम थेट कामगाराच्या बँक खात्यात डीबीटी पद्धतीने जमा केली जाते
- यासाठी मुंबईतील मुख्य कार्यालयातून मंजुरी दिली जाते
योजनेचे फायदे
१. आर्थिक मदत
- गरीब व मध्यमवर्गीय कुटुंबांना मोठा आर्थिक दिलासा
- शिक्षणाचा खर्च कमी होऊन विद्यार्थ्यांचे लक्ष फक्त शिक्षणाकडे वळते
२. सामाजिक प्रगती
- उच्च शिक्षणामुळे विद्यार्थ्यांना उत्तम नोकरीच्या संधी मिळतात
- कुटुंबाचे सामाजिक आणि आर्थिक स्थान उंचावते
३. गरिबी विरुद्ध लढा
- शिक्षणाच्या माध्यमातून पिढ्यानपिढ्या गरिबीचा दुष्चक्र मोडता येतो
- या शिष्यवृत्तीमुळे निर्माण होणारी बदलाची साखळी समाजासाठीही उपयुक्त ठरते
अर्ज करताना घ्यावयाची काळजी
- सर्व अटी व शर्ती काळजीपूर्वक वाचून घ्याव्यात
- अर्ज करताना योग्य आणि खरी माहिती देणे अनिवार्य आहे
- प्रवेश घेतल्यानंतर लगेच अर्जाची प्रक्रिया सुरू करणे फायदेशीर
निष्कर्ष
ही शिष्यवृत्ती योजना केवळ आर्थिक मदतीचे साधन नाही, तर ती कामगार कुटुंबाच्या प्रगतीसाठी एक मजबूत पायरी आहे. शासनाने दिलेली ही संधी संपूर्णपणे वापरून विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या शिक्षणाचे स्वप्न साकार करावे. सर्व पात्र कामगारांनी ही योजना गांभीर्याने घ्यावी, अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करावी आणि आपल्या पाल्यांच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी योजनेचा लाभ घ्यावा. शिक्षण हीच खरी शक्ती असून, तिच्या मदतीने सामाजिक बदल शक्य आहे.
